نور خورشید برای سنتز ویتامین D در بدن ضروری است و اثرات مفیدی بر خلق‌و‌خو دارد. با این حال، اشعه ماوراء بنفش (UV) (290 تا 400 نانومتر) اثرات مضری به صورت حاد و مزمن بر روی پوست انسان می‌گذارد. از جمله این موارد می‌توان به آفتاب‌سوختگی، پیری پوست و سرطان پوست اشاره کرد. اشعه ماوراء بنفش B (UVB) که تنها 5% از اشعه ماوراء بنفش رسیده به سطح زمین را شامل می‌شود، فعال‌ترین طول موج‌ها را از نظر بیولوژیکی دارد. UVB منجر به آفتاب سوختگی، التهاب، افزایش رنگدانه‌های پوستی و سرطان می‌گردد.
حدود 95% از اشعه ماوراء بنفشی که به سطح زمین می‌رسد، UVA است که خود شامل UVA1 و UVA2 می‌باشد. UVA2 اثراتی مشابه UVB بر روی پوست ایجاد می‌کند. UVA1 نسبت به UVA2 قدرت و توانایی کمتری در القای قرمزی و التهاب پوست دارد. UVA فرآیند پیری پوست را سرعت می‌بخشد؛ همچنین اثر زیادی بر تیره شدن رنگدانه‌های پوستی داشته و می‌تواند در سرطان پوست نقش داشته باشد. محافظت از خود در برابر نور برای جلوگیری از مضرات بالقوه اشعه ماوراء بنفش، ضروری است. از جمله اقداماتی که می‌توانید برای محافظت از پوست خود در برابر آفتاب انجام دهید، شامل موارد زیر است:
- دوری از نور خورشید به هنگام ظهر
- پوشیدن لباس‌های محافظ و کلاه آفتابی
- استفاده از کرم‌های ضد آفتاب
- استفاده از عینک آفتابی
ضد آفتاب‌‌ها چه انواعی دارند؟
ضدآفتاب‌ها محصولات موضعی هستند که تابش‌های محدوده طول موج فرابنفش را منعکس یا جذب می‌کنند. ضدآفتاب‌ها به دو دسته ارگانیک (ضدآفتاب شیمیایی) و غیر ارگانیک (ضدآفتاب فیزیکی) طبقه بندی می‌شوند. کرم‌های ضد آفتاب وسیع‌الطیف، هم اشعه ماوراء بنفش B (UVB) و هم اشعه ماوراء بنفش A (UVA) را جذب می‌کنند.
ضد آفتاب شیمیایی
ضدآفتاب‌های شیمیایی شامل انواع ترکیباتی هستند که تابش UV را جذب کرده و آن را به مقدار ناچیزی به گرما تبدیل می‌کنند. برخی از ترکیبات ارگانیک مانند سینامات‌ها و سالیسیلات‌ها به طور خاص UVB را جذب می‌کنند. در بین سینامات‌ها، اکتی‌نوکسات‌ها پرمصرف‌ترین فیلتر UVB در سراسر جهان هستند.
بنزوفنون‌ها محافظ در برابر UVB و UVA2 هستند. اکسی‌بنزون (benzophenone-3) رایج‌ترین فیلتر UVA در سراسر جهان است. آووبنزون یک فیلتر موثر برای پرتوهای UVA1 می‌باشد؛ اما بسیار حساس به نور بوده و باید با ترکیبات دیگری مانند اکتوکریلن، یک جاذب ضعیف UVB، تثبیت شود. کرم‌های ضد آفتاب وسیع‌الطیف معمولاً از ترکیب موادی با طیف‌های جذب UV متفاوت تولید می‌شوند. اخیرا نسل جدیدی از فیلترهای آلی وسیع‌الطیف از جمله Tinosorb M، Tinosorb S، Mexoryl SX و Mexoryl XL در اروپا ساخته شده است.
ضد آفتاب فیزیکی
ضدآفتاب‌های فیزیکی، ترکیبات معدنی مانند زینک‌اکسید و دیاکسیدتیتانیوم هستند. این ضدآفتاب‌ها طیف گسترده‌ای از امواج UV را منعکس و پراکنده می‌کنند. با این حال، برخی از این ترکیبات و به ویژه محصولات میکرونیزه شده‌ی آن‌ها به جای انعکاس اشعه ماوراء بنفش، آن را جذب می‌کنند. ضدآفتاب غیرارگانیک پایدار است و برخلاف ضدآفتاب ارگانیک، پتانسیل ایجاد تحریک و حساسیت‌زایی پایینی دارد. ضدآفتاب‌های غیرارگانیک محافظت گسترده‌ای در برابر UVB، UVA2 و UVA1 ایجاد می‌کنند. ضدآفتاب‌های معدنی قدیمی، حاوی ذرات با اندازه بزرگ بودند و یک لایه سفید روی پوست ایجاد می‌کردند. برای غلبه بر این نقص، از روش‌های نانوتکنولوژی برای تولید ذرات دیاکسیدتیتانیوم یا زینک‌اکسید استفاده شد. محصولات نانو، لایه شفاف‌تری روی پوست تشکیل می‌دهند. در عین حال، از پوست به خوبی در برابر اشعه ماوراء بنفش UVA و UVB محافظت می‌کنند.
SPF چیست؟
فاکتور محافظت در برابر نور آفتاب (SPF)، توانایی ضد آفتاب را جهت محافظت پوست در برابر واکنش آفتاب سوختگی، که در درجه اول به دلیل UVB است، اندازه‌گیری می‌کند. SPF نسبت حداقل دوز تابش خورشید است که باعث ایجاد قرمزی یا سوزش محسوس (حداقل میزان) روی پوست محافظت شده با ضدآفتاب در مقایسه با پوست محافظت نشده می‌شود. در صورت استفاده کافی از ضدآفتاب، میزان جذب اشعه UVB توسط محصولات ضدآفتاب با SPF برابر 15، 30 و 50 به ترتیب 93، 97 و 98 درصد است. بنابراین یک ضد آفتاب با SPF برابر 30، دو برابر 15 در پیشگیری از آسیب پوستی موثر است.